12 Mars 2019 14:15
Mótmæli til að vekja athygli á réttarstöðu hælisleitenda hófust á Austurvelli um kl. 15 í gær og stóðu fram undir kvöld. Hælisleitendur og stuðningsfólk þeirra skipulögðu mótmælin. Lögreglan hafði venjubundinn viðbúnað við Alþingishúsið af þessum sökum.
Ekki var sótt um leyfi fyrir mótmælunum á Austurvelli, eins og venjan er, né um leyfi til að fá að tjalda þar. Mótmælendur settu engu að síður upp tjöld og mynduðu skjaldborg í kringum þau. Lögreglan gerði mótmælendunum grein fyrir því að þeir gætu ekki tjaldað á Austurvelli án leyfis. Lögreglumenn tóku því tjöldin og kom þá til stimpinga. Eftir það róaðist yfir mótmælunum.
Á sjöunda tímanum lagði lögreglan hald á pappaspjöld og vörubretti úr fórum mótmælenda því hún taldi að verið væri að hlaða í bálköst. Mótmælendurnir reyndu að verja spjöldin og brettin með því að leggjast ofan á þau. Þurfti lögreglan þá að beita afli. Einn mótmælandinn sparkaði í lögregluþjón og var hann í kjölfarið handtekinn. Annar mótmælandi réðist þá að lögregluþjóninum sem sá um handtökuna og var sá einnig handtekinn. Lögreglan flutti einstaklingana tvo inn í lögreglubíla í Templarasundi, við Dómkirkjuna.
Hluti mótmælenda gerði við það aðsúg að lögreglunni og var piparúða þá beitt. Beiting piparúðans var metið vægasta stig valdbeitingar við þessar aðstæður þar sem litið var svo á að verið væri að ráðast á lögregluna við skyldustörf. Lögreglan óskaði umsvifalaust eftir sjúkrabíl til að vera til taks til að hjálpa fólkinu sem fyrir varð að hreinsa burt efnið og skola augu sín. Ekki er vitað um nein alvarleg meiðsl hjá mótmælendum eða lögreglumönnum vegna þessa.
Þeim tveim einstaklingum sem voru handteknir, Íslendingi og hælisleitanda, var sleppt í gærkvöldi að lokinni skýrslutöku. Áætlað er að mótmælendur hafi verið 70-80 talsins og lögreglumenn um 20 þegar mest var. Lögreglan áætlar að um 10 manns hafi fengið piparúða yfir sig.
Lögreglan hlustar á alla gagnrýni og það er eðlilegt að framganga hennar sé ávallt til skoðunar, hvort sem er af almenningi, fjölmiðlum og kjörnum fulltrúum. Það er skiljanlegt að það veki eftirtekt þegar lögregla neyðist til að verja sig með varnarúða. Það er ekki með ánægju sem slíkum meðölum er beitt. Lögreglan forðast þvert á móti í lengstu lög að fara valdbeitingarleiðina. Þegar hins vegar mótmæli færast yfir í skemmdarverk eða ef mótmælendur óhlýðnast beinum fyrirmælum lögreglumanna eða ráðast gegn þeim við skyldustörf þá er bæði öryggi bæði borgaranna og okkar sem störfum sem lögreglumenn, stefnt í hættu. Við því verður lögreglan ávallt að bregðast.
Flest mótmæli undanfarinna ára hafa farið vel fram og í góðri samvinnu lögreglu, borgaranna og annarra yfirvalda. Lögreglan virðir að sjálfsögðu stjórnarskrárbundinn rétt almennings til mótmæla og tjáningarfrelsis. Langflestir mótmælenda virða sömuleiðis hlutverk og ábyrgð lögreglu og sýna því skilning að við þurfum ávallt að huga að öryggi borgaranna.
Lögreglan er alltaf til viðræðu við mótmælendur og við vonumst til að ekki þurfi að koma til sambærilegra aðgerða lögreglu á mótmælum sem fyrirhuguð eru í dag. Lögreglan er ekki andstæðingur mótmælenda. Hælisleitendur eru hópur í veikri stöðu, eins og lögreglan þekkir sjálf vel til, en staða þeirra verður ekki bætt með því að efna til áfloga við lögreglu. Lögreglan biður mótmælendur um að halda sig við friðsamlegar aðgerðir og leggur áherslu á að þeir fylgi fyrirmælum lögreglu á vettvangi.